وقتی دیگر نیازی به کلید ماشین و جای پارک نیست و یک اپلیکیشن، خودرویی خودران را به در خانه‌تان می‌آورد، آیا دوران مالکیت شخصی خودرو به پایان خط خواهد رسید؟ خودروهای اشتراکی هوشمند، آینده‌ای را نوید می‌دهند که خیابان‌ها خلوت‌تر و جیب‌ها پرتر می‌مانند، اما آیا آماده این تغییر بزرگ هستیم؟
صنعت خودرو در آستانه انقلابی خاموش قرار دارد؛ انقلابی که ممکن است کلید ماشین، پارکینگ اختصاصی و حتی حس مالکیت را برای همیشه به خاطره‌ها بسپارد. خودروهای اشتراکی هوشمند، ترکیبی از تکنولوژی خودران و مدل‌های اشتراکی در حال تغییر قواعد بازی هستند.
از خیابان‌های شلوغ سان‌فرانسیسکو تا شهرهای پرترافیک آسیا، شرکت‌هایی مثل وایمو (Waymo)، اوبر و استارتاپ‌هایی چون Zipcar در حال آزمایش ایده‌ای هستند که می‌تواند حمل‌ونقل شهری را بازتعریف کند. اما این نوآوری، چه وعده‌ها و چه چالش‌هایی پیش رو دارد؟ آیا واقعاً پایان عصر ماشین شخصی نزدیک است؟
ایده ساده است و بر اساس آن به جای خرید خودرو، آن را اجاره می‌کنید، نه برای روزها، بلکه برای چند دقیقه یا چند ساعت. با یک اپلیکیشن، خودرویی خودران به محل شما می‌آید، شما را به مقصد می‌رساند و سپس برای نفر بعدی حرکت می‌کند. وایمو، زیرمجموعه گوگل، همین حالا در شهرهایی مثل فینیکس آمریکا این سرویس را آزمایش می‌کند. خودروهای الکتریکی‌اش بدون راننده، مجهز به حسگرهای پیشرفته و هوش مصنوعی، خیابان‌ها را می‌پیمایند و تجربه‌ای روان و بدون دغدغه ارائه می‌دهند.
آمارها هم وسوسه‌کننده است و طبق گزارش مؤسسه McKinsey، تا سال ۲۰۳۰، حدود ۱۵ درصد از حمل‌ونقل شهری می‌تواند به خودروهای اشتراکی اختصاص پیدا کند. این یعنی کاهش ترافیک، آلودگی کمتر و فضاهای شهری بازتر، وعده‌ای که برای شهرهای خفه‌شده در دود و ترافیک، رویاهاست.
مزایای این مدل فراتر از راحتی است. مالکیت خودرو هزینه‌های سنگینی دارد؛ از قیمت خرید و بیمه گرفته تا تعمیرات و سوخت. در آمریکا، هزینه سالانه نگهداری یک خودرو به طور متوسط ۱۲ هزار دلار است، اما با مدل اشتراکی، این رقم به کسری از آن می‌رسد. شرکت‌هایی مثل Zipcar نشان داده‌اند که هر خودروی اشتراکی می‌تواند جای ۹ تا ۱۳ ماشین شخصی را بگیرد.
بر این اساس با تحقق این موضوع شاهد خیابان‌هایی با ماشین‌های کمتر و پارکینگ‌هایی که می‌توانند به پارک یا فضای سبز تبدیل شوند، خواهیم بود. از نظر زیست‌محیطی هم، استفاده از خودروهای برقی در این سیستم، انتشار کربن را کاهش می‌دهد. تویوتا پیش‌بینی کرده که تا سال ۲۰۴۰، نیمی از خودروهایش در قالب سرویس‌های اشتراکی عرضه شوند که این موضوع نشانه‌ای از جدی بودن این تغییر است.
اما این آینده درخشان، بدون مانع نیست. بزرگ‌ترین چالش، پذیرش فرهنگی است. برای بسیاری، خودرو چیزی فراتر از وسیله نقلیه است؛ نمادی از آزادی، هویت و جایگاه اجتماعی. کنار گذاشتن این حس مالکیت، به‌ویژه در کشورهایی مثل ایران که ماشین شخصی بخشی از فرهنگ روزمره است، آسان نیست. فرض کنید دیگر خودروی خودتان را ندارید و هر بار باید منتظر خودرویی باشید که شاید خیلی تمیز نباشد یا به موقع نرسد. این تغییر ذهنیت، زمان می‌خواهد. علاوه بر این، زیرساخت‌ها هم باید آماده شوند. شهرهایی مثل تهران با خیابان‌های شلوغ و نبود سیستم حمل‌ونقل عمومی قوی، برای خودروهای خودران اشتراکی به حسگرهای دقیق‌تر و نقشه‌برداری پیشرفته نیاز دارند، چیزی که به نظر دور از دسترس است.
چالش دیگر، اقتصادی است. خودروسازها که سال‌ها از فروش مستقیم سود برده‌اند، حالا باید مدل کسب‌وکارشان را تغییر دهند. جنرال موتورز و فورد در حال سرمایه‌گذاری روی سرویس‌های اشتراکی هستند، اما این یعنی رقابت با غول‌های تکنولوژی مثل گوگل و اوبر که منابع عظیمی در اختیار دارند. از سوی دیگر، رانندگان تاکسی و مشاغلی که به خودروهای شخصی وابسته‌اند، ممکن است شغلشان را از دست بدهند. در آمریکا، اتحادیه رانندگان تاکسی علیه وایمو شکایت کرده و آن را «تهدیدی برای معیشت» خوانده است. این تنش‌ها نشان می‌دهد که گذار به این سیستم، بدون جنجال نخواهد بود.
با این حال، نشانه‌ها حاکی از حرکت به این سمت است. در سنگاپور، آزمایش‌هایی با ناوگان کوچک خودروهای اشتراکی خودران، رضایت ۸۰ درصدی کاربران را به دنبال داشته. در اروپا، طرح‌هایی مثل «Mobility as a Service» (MaaS) در حال ادغام حمل‌ونقل عمومی با خودروهای اشتراکی است. حتی در چین، شرکت Didi با میلیون‌ها کاربر، به سمت خودران‌ها چرخیده. این روند، آهسته اما پیوسته، نشان می‌دهد که مالکیت شخصی ممکن است به تدریج جای خود را به دسترسی اشتراکی بدهد.
آینده خودروهای اشتراکی هوشمند، هم نویدبخش است و هم پر از پرسش. آیا حاضرید کلید ماشینتان را برای همیشه کنار بگذارید؟ شاید روزی برسد که بچه‌ها از ما بپرسند: «ماشین خودت را داشتن چه حسی داشت؟» تا آن روز، این تکنولوژی در حال باز کردن راهش نه فقط در خیابان‌ها، بلکه در ذهن‌ها است.
منبع خبر: اسب بخار