صنعت خودرو این روزها به محفلی بدل شده که در هر جمعی میتوان از چالشهای اصلی آن در کسری از ثانیه آگاه شد. در حقیقت یکی از مساله های بسیار مهمی که این روزها به یک معضل بزرگ بدل شده؛ بحث واردات خودرو است.

صنعت خودرو این روزها به محفلی بدل شده که در هر جمعی میتوان از چالش های اصلی آن در کسری از ثانیه آگاه شد. در حقیقت یکی از مساله های بسیار مهمی که این روزها به یک معضل بزرگ بدل شده؛ بحث واردات خودرو است. در این بخش به قدری ابهام و عدم شفافیت وجود دارد که شرکتهای واردکننده و مشتریان از آن حیرت زده هستند. اما همواره سوالی که مطرح میشود این است که نقش اصلی معضل در این عرصه برعهده کیست؟ شاید بتوان در یک کلمه آن هم گمرک خالصه کرد. در ادامه باهم مرور خواهیم کرد که چرا علت اصلی این چالش و مشکل برعهده گمرک است؟
مهمترین نقش در واردات خودرو
وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان مهمترین، اصلیترین و اثرگذارترین سازمان در صنعت خودرو شناخته میشود. این وزارت خانه همواره در تالش است که در تمامی بخشها از جمله: تولید، واردات و کنترل بر قیمت بازار نقش مهمی را ایفا کند. تا به امروز نیز شاهد تصمیمات صحیح این وزارت خانه بودهایم. اما اخیرا در بخش واردات خودرو که هر لحظه تصمیم جدیدی برای آن گرفته میشود و به مانند یک بچه بی سرپرست میماند؛ نقدهای بسیاری به وزارت صمت وارد شده است. اما بررسی ها به خوبی نشان میدهد که از اجرایی آیین نامه واردات خودرو تا فرآیند ثبت سفارش و.. وزارت صمت عملکرد قابل قبولی داشته است. در اینجا سوال همیشگی مطرح میشود، پس مقصر اصلی در این زمینه چه سازمانی است؟ همان طور که در ابتدای این مطلب اشاره شد؛ گمرک مقصر اول این مشکل و معضل است. بر این اساس تا حدودی از این مشکل به دور است. اما کارشناسان بسیاری بر این باورند که وزارت صمت به عنوان متولی صنعت خودرو میتواند عملکرد بهتری نیز داشته باشد.
ریشه اصلی مشکل واردات خودرو در گمرک
دلیل اینکه عنوان میشود که ریشه اصلی مشکل واردات خودرو در گمرک است این است که چنین سازمانی به عنوان مرجع یا سازمان مهم در یک کشور جهت جمع آوری تعرفه ها و کنترل جریان کالاها به داخل یا خارج یک کشور شناخته میشود. بر اساس این تعریف پایه؛ این روزها گمرک کشور برخلاف چنین مهمی عمل میکند. زیرا زمانی که یک شرکت واردکننده اقدام به واردات خودرو میکند، تمام مراحل از جمله: ایجاد بستر خدمات پس از فروش، تامین ارز و ایجاد شبکه فروش را انجام میدهد و با سرمایه گذاری چند صد میلیارد پا به چنین عرصه ای میگذارد؛ پس از این مهم در اولین اقدام ثبت سفارش از سوی سامانه جامع تجارت انجام میدهد. بعد از فرآیند ثبت سفارش، خودرو مربوطه به گمرک کشور آمده و برای ترخیص آن تمام موارد قانونی طی میشود. این فرآیند ذکر شده به شکل ایده آل بوده و برای عملیاتی شدن آن در کشور؛ ابتدا باید چالش های اصلی در زمینه تخصیص ارز و پس از آن که از همه موارد مهمتر است؛ چالش اصلی در زمینه گمرک را باید برطرف کرد. چراکه گمرک این روزها به یک نهاد ترمزگیر برای ورود خودروها به کشور به حساب میآید. اگرچه وزارت صمت بایستی با هماهنگی های الزم این معضل را برطرف سازد، اما در نهایت گمرک پارامترهای برای عدم ترخیص به هنگام خودرو را خواهد داشت.
خسارت های که گمرک به واردات وارد میکند!
شاید از دیدگاه گمرک کشور، عدم ترخیص به هنگام خودرو هیچ اثر مثبتی در اقتصاد کشور ندارد. اما در واقعیت این است که مردم پس از ماه ها صرف هزینه و تکمیل وجه جهت خرید خودرو وارداتی، چشم انتظار آن را دارند که هر چه زودتر کالای خریداری شده به دستشان برسد. اما گمرک در اقدام غیر قابل باور، منجربه عدم ترخیص به هنگام خودرو میشود. تا حدی که گزارش های رسمی حکایت دارند که صدها هزار خودرو اکنون در گمرک در انتظار ترخیص هستند. در این بخش دو سوال همواره مطرح است یک اینکه هزینه خسارت به خودروهای مردم که در گمرک در شرایط غیر استاندارد قرار دارد، برعهده کیست؟ دوم اینکه مسئولیت خواب سرمایه مردم پس از گذشت ماه ها با چه سازمانی است؟ در نهایت به جواب ابتدای متن میرسیم، آن هم گمرک کشور؛ زیرا شرکت واردکننده به عنوان اصلی ترین فروشنده خودرو در طی مراحل قانونی اقدام به واردات خودرو کرده است. پس از آن وزارت صمت نیز نقش خود را به خوبی ایفا کرده است. بر این اساس انگشت اتهام به سمت یک سازمان خواهد رفت؛ آن هم گمرک کشور.
دلیل اصلی تعریف خودرو در کاالی سرمایه ای
در همه رسانه ها و نشریات خواندهایم یا شنیده ایم که خودرو در بازار کشورمان برخلاف بازار سایر کشورها، یک کالای سرمایه ای است. بسیاری کنجکاو هستند که دلیل اصلی این مهم که خودرو چرا در لیست کاالی سرمایه ای قرار دارد را بدانند. پاسخ این پرسش نیز بسیار ساده است، آن هم گمرک؛ زیرا عدم هماهنگی و همراهی این سازمان با وزارت صمت و شرکت های واردکننده خودرو مشکلات عدیده ای را به وجود آورد. در گام نخست این مشکل، خواب سرمایه ایجاد میکند؛ به این معنا که باتوجه به اقتصاد ناپایدار کشور که هر لحظه نرخ ارز در حال کاهش یا افزایش است، هزینه پرداخت شده برای خودرو با سرنوشت بسیار نامشخص همراه است. دوم اینکه عدم ترخیص به هنگام سبب عدم تحویل به هنگام خودرو به مشتری میشود که این پروسه منجربه نارضایتی شرکت واردکننده و همچنین مشتریان میشود، پس کسب وکارهای فعال در این بخش تحت تاثیر قرار میگیرند و منجربه افزایش نرخ بیکاری در کشور میشود. سوم اینکه به هر میزان که خودرو در گمرک حضور داشته باشد، به همان میزان خسارت فیزیکی به خودرو وارد میشود. به عبارت دیگر شرایط نگهداری خودرو در گمرک کاملا غیر استاندارد بوده که این مهم سبب دو ایجاد دو هزینه میشود؛ یکی هزینه اورهال یا تعمیر خودرو برای شرکت واردکننده و دوم هزینه اضافه پس از مدت ها خواب سرمایه برای مشتریان خواهد بود. باتوجه به چنین موارد مهمی، گمرک هیچ کدام از موارد را در نظر نمیگیرد و با سخت گیری بیشتر منجربه ایجاد چالش بزرگتر و عمیقتر در فرآیند ترخیص خودرو میشود.
گلوگاه واردات خودرو گمرک و وزارت اقتصاد
وزارت اقتصاد همواره به عنوان قلب تپنده اقتصادی کشور شناخته میشود که از زیر مجموعه های بسیاری نیز برخودار است. گمرک نیز که یکی از زیر مجموعه های این وزارت خانه است؛ برخلاف تعریف اصلی سازمانی برای آنها، هرگز شاهد گام مثبتی در روند اقتصاد کشور نیستیم. گلوگاه اصلی واردات خودرو و ترخیص آن به وزارت اقتصاد و گمرک مربوط میشود. چراکه این وزارت خانه موظف و مکلف به آن است که روند ترخیص واردات خودرو را تسهیل و منجربه تقویت کسب و کارهای خودروی در این بخش شود. اما در کمال نا باوری، شاهد این مساله هستیم که وزارت اقتصاد و گمرک کشور هر دو نقش مهمی در فلج شدن واردات خودرو دارند. چراکه عدم ترخیص صدها هزار خودرو در گمرکات کشور یک مساله غیر منطقی است. زیرا تمام خودروهای وارد شده به کشور، استانداردهای الزمه، مجوزهای اصلی جهت ورود و تست سلامت را پاس کرده اند. به طوری که مراحل پالک گذاری این دسته از خودروها در کمترین زمان ممکن صورت میگیرد، اما تنها ایراد بزرگ و چالش اصلی عدم ترخیص به هنگام خودرو از گمرک است. دلیل اصلی این تاخیر ترخیص خودروهای وارداتی را نبود مدیریت صحیح و آشنا به روند ترخیص خودرو باید دانست. چراکه اگر به ترخیص خودرو و ایجاد چالش های بسیار بعد از عدم تحویل به هنگام آگاه بود، گمرک کشور بایستی در کمترین زمان ممکن خودروها را به شرکت های واردکننده مربوطه ارائه میداد. صدها شرکت واردکننده چشم انتظار ترخیص به هنگام خودروهای خریداری شده و تحویل به مشتریانشان هستند که منجربه پایداری کسب و کارشان شود و در نهایت بتوانند گام مثبتی در زمینه کاهش نرخ بیکاری جامعه بردارند. اما با در نظر گرفتن شیوه غیراصولی و غیر معقول گمرک و وزارت اقتصاد، این بخش را کاملا به نابودی کشانده و منجربه افزایش نرخ بیکاری و عدم ثبات قیمت خودرو در بازار وارداتی میشود. زیرا گمرک کشور و وزارت اقتصاد به این مهم اهمیت نمیدهند که عدم ترخیص به هنگام خودرو منجربه افزایش تقاضا و کاهش عرضه خواهد شد، در نهایت عدم رعایت این تناسب منجربه آشفتگی فراوان در بازار خودروهای وارداتی میشود. بر این اساس سهم شرکت های واردکننده در تاخیر تحویل خودرو نزدیک به صفر است، اما سهم حاکمیت بیش از ۱۰۰ است.

منبع خبر: صنعت ماشین