کشنده های دماغ دار همیشه جزو پرطرفدارترین و محبوب ترین کشنده ها در سراسر دنیا بوده اما چند دهه‌ای است که این سنگین وزن های قلدر ترددشان در جاده های کشور بسیار کم شده است. در این محتوا قصد داریم به این موضوع بپردازیم که آیا واقعا تردد کامیون های دماغ دار در ایران ممنوع است؟

کشنده ها و کامیون ها یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین خودروهای کار و تجاری در سراسر دنیا هستند. این خودروها به دلیل حمل بارهای مختلف و قابلیت های طی مسیرهای بالا، از اهمیت بسیار بالا و ویژه‌ای در هر کشور برخوردار هستند.

کامیون ها و کشنده ها به طور کلی به دو دسته دماغ دار و بدون دماغ تقسیم می شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. البته که به اصطلاح به کامیون های بدون دماغ، اروپایی گفته شده و به کامیون های دماغ دار، آمریکایی می‌ گویند.

کامیون های بدون دماغ

کامیون های بی دماغ که همانطور که قبل تر اشاره کردیم به کامیون های اروپایی هم معروف هستند رایج ترین کشنده ها و کامیون ها در بازار کشورهای مختلف از جمله ایران هستند. این کامیون ها آن طور که از نامشان مشخص است قسمت جلویی کابین را نداشته و موتور کشنده زیر اتاق قرار دارد.

این کشنده ها بخاطر اینکه در معابر تند رانندگی راحت تری داشته و در مواقع پیچیدن کنترل آسان تری در جاده های باریک دارند سالیان قبل ابتدا در کشور های اروپایی رواج پیدا کرده و کم کم سبب ممنوعیت فروش دماغ دار ها در اروپا شدند.

معروف ترین کشنده ها و کامیون های بدون دماغ از برندهایی همچون داف، اسکانیا، مرسدس بنز، ولوو، رنو و ایویکو هستند که محصولاتشان در سراسر دنیا عرضه شده است. مطابق انتظار کامیون های بی دماغ مزایا و معایبی دارند که در ادامه آن ها را خواهیم گفت.

مزایا و معایب کامیون های بی دماغ

کامیون های دماغ دار

امیون های دماغ دار یا همان کامیون های آمریکایی نوع دیگری از کشنده ها و کامیون های رایج در دنیا بوده که در ایران هم سال ها قبل حضور پررنگی داشتند. این نوع از کامیون ها همانطور که از نامشان مشخص است قسمت جلوی کابین را دارند تا موتور و متعلقات فنی تمام جلوی کابین نصب شود.

این کشنده ها به دلایل مختلف در مناطقی نظیر کشورهای آمریکای شمالی و جنوبی بسیار پرطرفدار و محبوب هستند. این کامیون ها حتی سبب شده تا در بسیاری از مناطق فروش بدون دماغ ها ممنوع شود.

محبوب ترین و شناخته شده ترین برندهای فعال در زمینه ساخت کامیون های دماغ دار برندهایی نظیر ولوو، پیتربیلت، ماک (مک)، فریت لاینر، کنورث و اینترنشنال هستند که به غیر از ولوو باقی آمریکایی هستند. کامیون ها و کشنده های دماغ دار درست مانند رقبایشان مزایا و معایبی دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

مزایا و معایب کامیون های دماغ دار

تفاوت کشنده دماغ دار و بی دماغ

کامیون ها و کشنده های بی دماغ و دماغ دار اولین تفاوتشان در ابعاد است. مطابق انتظار طول، عرض و ارتفاع کشنده های دماغ دار در بیشتر اوقات از بی دماغ ها بیشتر بوده و البته محدودیت هایی هم در این زمینه وجود دارد.

یک کشنده بی دماغ تنها باید حدود ۱۹ متر طول داشته باشد در صورتی که یک کامیون دماغ دار از این اعداد طول بیشتری دارد. از طرفی در وزن هر دو چه خالص و چه ناخالص (با بار) تفاوت های زیادی وجود دارد که آن هم باز به ابعاد آنها باز می گردد. از نظر ارتفاع هم کشنده های آمریکایی یا در واقع همان دماغ دار ها حدود نیم متر ارتفاع بیشتری می توانند از بی دماغ ها داشته باشند.

ممنوعیت برای دماغ دار ها یا بی دماغ ها؟

کامیون از ابتدای تولدش ابتدا به صورت دماغ دار طراحی و ساخته شد اما پس از چند دهه نمونه های بی دماغ هم طراحی و تولید شدند. اما اکنون و در حال حاضر چرا در برخی مناطق حضور هر یک از این مدل ها ممنوع است؟ چه دلایل و علت هایی پشت این قانون وجود دارد؟

اواخر دهه ۷۰ میلادی دولت و وزارت حمل و نقل ایالات متحده آمریکا قوانین و استانداردهای کامیون خود را مورد بازنگری قرار داد و سرانجام آنها را تغییر داد، آن هم این بود که دیگر کامیون و کشنده بی دماغ در آمریکا تولید نشده و به فروش نرسد.

تا قبل از این رویداد کامیون های بی دماغ هم در آمریکا حضور داشته و هنوز هم طبق شواهد تعداد بسیار کمی آن هم در سطح شهر نه جاده از این کامیون های قدیمی وجود دارد. زمانی که این قانون تصویب شد دلایل بسیاری برای آن مطرح شد که همگی قابل تامل هستند.

اولین مورد این بود که راهداری آمریکا اعلام کرد که کامیون های دماغ دار از نظر ایمنی بسیار وضعیت بهتری از بی دماغ ها داشته و در صورت برخورد کامیون با هر مانعی، اولین برخورد تنها با بخش موتور بوده و ضربه تا جای ممکن به اتاق وارد نشود. قطعا با تصویب این قانون در بسیاری از حوادث جاده‌ای سرنشینان در امان مانده و اتفاق خاصی برایشان رخ نداد.

دومین مورد این بود که آمریکا جاده هایی بسیار وسیع با لین های زیاد است که محدودیت فضا در آن اصلا مطرح نیست، برخلاف اروپا و این مورد سبب شد تا این دلیل مطرح شود که مانورپذیری و پیچیدن راحت تر از موقعیت های دیگر باشد.

مورد دیگر در بحث مصرف سوخت و آیرودینامیک کشنده ها بود که در دماغه دار ها بخاطر پله‌ای بودن قسمت جلو باد راحت تر شکافته شده و همین‌ مورد سبب می شود تا مصرف سوخت نیز به دنبال آن کاهش چشمگیری پیدا کند. کامیون های بدون دماغ همیشه آیرودینامیک پایین تری داشته که به خاطر سبک طراحی شان طبیعی است.

از طرف دیگر همچنان ایمنی راننده مطرح بود آن هم بخاطر اینکه هنگام تعمیرات در دماغ دارها نیازی نیست تا اتاق با جک بالا رفته تا دسترسی به موتور حاصل شود. در این حالت به هر دلیلی ممکن است جک در رفته و اتاق به روی راننده یا اشخاص دیگر بازگردد.

آیا کشنده های دماغ دار در ایران ممنوع است؟

هنوز هیچ قانونی به صورت رسمی تایید نکرده که کامیون های دماغ دار ممنوعیت رانندگی دارند. تا دهه های پیش درصد بالایی از کامیون ها و کشنده های عرضه شده در کشورمان دماغ دار بودند. از ولوو های مختلف گرفته تا ماک و بنز مایلر معروف همگی نمونه های نام آشنایی از کشنده های دماغ دار در ایران هستند.

اما رفته رفته از اواسط دهه هفتاد شمسی از آنجایی که بیشتر مراودات ترانزیتی ایران با اروپا بود و شرکت های بزرگ داخلی همچون سایپا دیزل و آریا دیزل با برندهای مطرحی مانند رنو تراکس و ولوو همکاری داشتند رفته رفته این اتفاق رخ داد. به دنبال اینکه در اروپا تولید و ساخت کشنده های دماغ دار ممنوع شد، در ایران هم حضور کامیون های دماغ دار کمرنگ تر و کمرنگ تر شد تا از اوایل دهه هشتاد عملا دیگر کشنده یا کامیون دماغ داری وارد و یا مونتاژ نشد.

البته در حال حاضر برخی از شرکت ها اقدام به معرفی نسخه هایی از کامیون های دماغ دار چینی کرده‌اند اما مشخص نیست چه زمانی بالاخره دوباره شاهد کشنده های دماغ دار در کشورمان باشیم. البته ذکر این نکته هم خالی از اطف نیست که بعید است حتی در صورت صدور مجوز به دماغ دار ها شاهد حضور برندهای مطرح آمریکایی و یا اروپایی باشیم.