رادیاتور چیست و چطور کار می‌کند؟
رادیاتور یه مبدل حرارتی است که حرارت آب گرم برگشتی از پیشرانه را به محیط بیرون منتقل می‌کند. هوای ورودی از جلوپنجره با کمک فن، دمای آب گرم ورودی از پیشرانه را کاهش می‌دهد. آب با دمای کاهش یافته دوباره به پیشرانه بازمی‌گردد و این چرخه بازهم تکرار می‌شود. هرگونه اختلال در این روند همچون کم شدن آب رادیاتور، به افزایش شدید دمای پیشرانه و آسیب به قطعات حساس مثل واشر سرسیلندر، پیستون، سوپاپ‌ها و حتی سرسیلندر یا بلوک موتور، منجر خواهد شد. ادامه این روند حتی می‌تواند باعث سوختن پیشرانه شود.
اجزای اصلی رادیاتور:
- تانک‌های بالا و پایین (یا کناری): ورودی و خروجی آب در این قسمت‌ها انجام می‌شود.
- هسته: بخش مرکزی رادیاتور با صدها لوله نازک و پره آلومینیومی یا مسی که تبادل حرارت را انجام می‌دهند.
- پره‌ها: با افزایش سطح تماس هوا با رادیاتور، کاهش دما را سرعت می‌بخشند.
- درب رادیاتور: این قطعه کوچک ولی بسیار مهم، فشار داخل سیستم را تنظیم می‌کند. در صورت افزایش بیش از حد فشار، بخار اضافی به مخزن انبساط هدایت می‌شود.
- مخزن انبساط: مخزن کنار رادیاتور که پس از انبساط آب گرم، بخار و آب اضافه را در خود جای می‌دهد و پس از خنک شدن دوباره آن را به سیستم بازمی‌گرداند.
جنس رادیاتور:
در سال‌های گذشته، این قطعه از مس و برنج ساخته می‌شد که رسانایی بالا ولی وزن سنگین و قیمت گرانی دارند. در سال‌های اخیر، رادیاتور معمولا از آلومینیوم با قاب پلاستیکی ساخته می‌شود، که وزن کمتر و قیمت ارزان‌تری دارد اما آسیب‌پذیری آن هم بیشتر است.
کم شدن آب رادیاتور و دلایل آن
با کم شدن مایع داخل رادیاتور، دمای پیشرانه و احتمال آسیب دیدن آن هم افزایش می‌یابد. علت این اتفاق می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
بروز نشتی در رادیاتور
ایجاد سوراخ یا نشت از محل اتصالات که معمولا به صورت خیس شدن جلوی ماشین خود را نشان می‌دهد.
نشتی شلنگ‌ها
پارگی شلنگ‌های ورودی/خروجی رادیاتور
خرابی واشر سرسیلندر
با خرابی این قطعه، آب وارد سیلندر و حتی با روغن ترکیب می‌شود. از نشانه‌های بروز این مشکل می‌توان به خروج دود سفید از اگزوز، کم شدن همزمان آب و روغن و تغییر رنگ روغن به شیری، اشاره کرد.
نشتی از واترپمپ
واترپمپ وظیفه گردش آب در پیشرانه را برعهده دارد که با خرابی یا نشتی این قطعه، آب ورودی هم کاهش می‌یابد.
خرابی درب رادیاتور یا درب مخزن انبساط
با خرابی سوپاپ یا واشر درب رادیاتور، فشار زیادی در سیستم ایجاد می‌شود که خارج شدن بخار آب را در پی دارد.
تبخیر طبیعی
در برخی خودروها مخصوصا در تابستان، مقداری از آب تبخیر می‌شود که البته نباید مداوم باشد.
نشتی داخلی رادیاتور بخاری
در برخی موارد احتمال دارد که آب از بخاری به داخل کابین و کف اتاق وارد شود.
نشانه‌های کم شدن آب رادیاتور
- بالا رفتن آمپر دما یا جوش آوردن موتور
- روشن شدن چراغ چک یا چراغ دمای موتور
- بخار یا دود سفید از کاپوت یا اگزوز
- نداشتن گرمای کافی در بخاری
- صدای قل‌قل در داخل داشبورد یا موتور
- تغییر رنگ یا سطح مایع در مخزن انبساط
- کم شدن همزمان روغن و آب موتور
راهکارهایی برای پیشگیری:
- بررسی سطح آب رادیاتور و مخزن انبساط: بررسی هفتگی در هنگام سرد بودن پیشرانه
- بررسی نشتی‌ها: چک کردن شلنگ‌ها، رادیاتور، درزها و اطراف واترپمپ
- تست درب رادیاتور
- بازدید واشر سرسیلندر: مخصوصا اگر نشانه‌هایی مثل دود سفید، تغییر رنگ روغن یا افزایش دمای پیشرانه را مشاهده کردید.
- بررسی بخاری و کابین: برای مشاهده نشتی بخاری یا رطوبت غیرعادی
- استفاده از ضدیخ مناسب
- هواگیری سیستم خنک‌کننده: وجود هوا در سیستم می‌تواند جریان آب را مختل کند. پس از تعویض آب یا تعمیرات، حتما باید هواگیری انجام شود.
چند نکته مهم:
- هرگز در هنگام گرم بودن پیشرانه، درب رادیاتور را باز نکنید چون به احتمال زیاد، بخار داغ با فشار زیاد خارج خواهد شد.
- استفاده از آب لوله‌کشی برای رادیاتور به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود چراکه املاح و مواد معدنی موجود در این آب به ایجاد رسوب در رادیاتور، گرفتگی مجراها، خوردگی داخلی واترپمپ و همچنین زنگ‌زدگی قطعات فلزی، کمک می‌کند. بنابراین باید از ترکیب ضدیخ باکیفیت و آب مقطر استفاده کرد.
- منبع خبر: باما