اعتراف معمار اصلی تحریم‌های ضد ایرانی و در پی آن، گزارش‌هایی از رسانه‌های معتبری مانند وال‌استریت ژورنال و بلومبرگ، هرچند نشان از ناکام ماندن غربی‌ها در تحقق کامل اهداف‌شان دارد، اما نگرانی‌های بازار خودرو را از گزارش‌های فریبنده غربی‌ها باید جدی گرفت.
طی روزهای اخیر گفته‌های طراح اصلی تحریم‌های ضد ایرانی در دولت اوباما و همچنین گزارش‌هایی از رسانه‌های غربی مبنی بر بی‌تأثیر بودن تحریم‌ها، هرچند برای اقتصاد ایران می‌تواند ظاهری غرورانگیز داشته باشد، اما در عین حال روشن شدن راه‌های دور زدن تحریم‌ها نسبت به ادامه همکاری خودروسازان چینی با ایرانی‌ها تردید و نگرانی‌های جدیدی به وجود آورده است.
در این گزارش‌ها، سازوکارهای دور زدن تحریم و چگونگی نقل‌وانتقال مالی به‌صورت جزئی ارائه شده است. موضوعی که در ظاهر نشان می‌دهد غرب در تحقق اهداف تحریمی نسبت به ایران ناکام مانده و عدم اجماع و همکاری کشورهایی مانند چین و روسیه، مانع از به زانو درآمدن کامل اقتصاد ایران شده است.
از یک‌سو این تحلیل می‌تواند مبتنی بر حقیقت باشد، چرا که با وجود تمام سختی‌ها و موانع و با تحمیل هزینه‌های بسیار زیاد بر کشور، کاهش قدرت خرید و کوچک‌تر شدن سفره مردم، در هر صورت چرخ صنعت چرخید. اما از سوی دیگر، بازار خودرو برای بسیاری از خریداران واقعی دور از دسترس شده است. بنیه مالی خودروسازان به شدت تحلیل رفته و میزان بدهی و زیان انباشته آن‌ها نیز روند افزایشی پیدا کرده است. ارتباط ایران با خودروسازان مطرح و بزرگ دنیا قطع شده است. دسترسی و برخورداری از سطح اول تکنولوژی و فناوری و همچنین بازارهای صادراتی غیرممکن شده است. همکاری با چینی‌ها نیز ارزش افزوده زیادی به داشته‌های خودروسازی اضافه نکرده و تنها مانع از بیشتر شدن شکاف ناترازی شده است.
در این شرایط، اعتراف ریچارد نفیو مبنی بر این‌که بازگشت تحریم‌ها اثر چندانی نخواهد داشت و همچنین تشریح سازوکار دور زدن تحریم‌ها شاید خبری خوب برای اقتصاد ایران تلقی شود، اما در مقابل، با شناسایی سازوکارها و روش‌ها و روشن شدن مسیر دور زدن تحریم‌ها، غرب نیز می‌تواند مسیرهای جدیدی ایجاد و فشارها را بر طرف‌های چینی بیشتر کند.
البته چین با توجه به دسترسی به انرژی ارزان ایران، بازاری که در اختیار دارد و همچنین نزاع اقتصادی با آمریکا، بعید است به‌راحتی دست از این خوان گسترده بردارد. ولی هم تجربه تحریم‌های سال ۹۷ و هم اندازه و حجم دادوستد و بازارهای جهانی خودروسازان چینی در کنار شراکت با خودروسازان غربی، به نوبه خود بسیار نگران‌کننده است. چین در این سال‌ها نشان داده است که منافع اقتصادی و گسترش و تعمیق نفوذ در بازارهای صادراتی و افزایش نقش در اقتصاد جهانی برایش از تمام امور اهمیت بیشتری دارد. برای دستیابی به این خواسته نیز هر مسیری را برای خود مجاز می‌داند، حتی اگر به دفعات تمامیت ارزی ایران را زیر سؤال ببرد.
این نوع رفتارها، به‌رغم حمایت‌های اخیر و مخالفت با مکانیزم ماشه، باز هم آینده همکاری ایران با خودروسازان چینی را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. اگر به‌رغم فشار غرب و مسدود کردن راه‌ها و تهدید و تحریم شرکت‌های چینی، آن‌ها باز هم تمایل به ادامه همکاری داشته باشند، قطعاً هزینه‌های بیشتری تحمیل خواهد شد. اگر هم بازار جهانی را انتخاب کنند، بازار و صنعت خودروسازی کشور با تکانه‌های بسیار شدید و ویران‌کننده مواجه خواهد شد. این مسئله به‌خصوص برای خودروسازان بخش خصوصی یا همان مونتاژکاران که شدت وابستگی بیشتری دارند، ترس‌آور بوده و نگرانی بیشتری به همراه خواهد داشت.
در واقع قطع همکاری چینی‌ها با خودروسازان ایرانی در شرایط بحرانی، این صنعت را با افزایش قیمت‌ها، موج جدید بیکاری و آشفتگی بیشتر بازار خودرو و بلااستفاده شدن سرمایه‌گذاری‌ها همراه می‌کند. ولی نباید از نظر دور داشت که تعمیق وابستگی، قدرت چانه‌زنی خودروسازان ایرانی را کمتر و کمتر کرده و دست بالا را در اختیار چینی‌ها قرار می‌دهد.
منبع خبر: اسب بخار