ریش تریلی یکی از مهمترین قطعه‌ها در شاسی کشنده‌هاست که مشابه چندین بخش دیگر نامی اینگونه عامیانه گرفته است.
در دنیای کامیون‌های کشنده نقش اصلی اتصال و تحمل بار تریلر بر دوش قطعه‌ای استراتژیک اما نسبتاً ناشناخته به نام ریش تریلی یا همان طبق کشنده (Fifth Wheel) است. این قطعه فلزی قوی، نه‌تنها نقطه‌ی اتصال کشنده به تریلر است بلکه امنیت بار و نرمی حرکت خودرو را هم تضمین می‌کند. بی‌تردید شناخت دقیق‌تر این قطعه، اهمیت زیادی برای رانندگان، تعمیرکاران و علاقه‌مندان به خودروهای سنگین دارد.
ریش تریلی چیست؟
ریش تریلی صفحه‌ای فلزی و U شکل است که بر روی شاسی کامیون کشنده نصب می‌شود. در وسط این صفحه، شیار یا پلی مخصوص وجود دارد که “کینگ پین” تریلر درون آن قرار گرفته و پس از قفل شدن، کشنده و تریلر به صورت ایمن به هم متصل می‌شوند. این اتصال، محور اصلی حرکت و انعطاف پذیری ترکیب کامیون و تریلر را تشکیل می‌دهد.
ساختار و اجزای ریش تریلی
ریش تریلی از چند بخش مهم ساخته شده است:
- صفحه اصلی (Plate): سطح اصطکاکی که بار عمودی پیشانی تریلر روی آن قرار می‌گیرد.
- شکاف یا شیار U شکل: محل ورود کینگ پین و درگیر شدن آن با سیستم قفل کننده.
- سیستم قفل (Lock Jaw): مکانیزمی که دور کینگ پین بسته می‌شود و از جدا شدن ناگهانی اتصال جلوگیری می‌کند.
- دسته آزاد کننده (Release Handle): اهرمی برای بازکردن قفل Fifth Wheel به هنگام جدا کردن تریلر.
- محفظه یا جایگاه گریس (Lubrication Points): سطح یا نقاطی برای گریس کاری، جهت کاهش اصطکاک و سایش فلزها.
طرز کار ریش تریلی
۱. قرارگیری تریلر:
راننده کشنده را پشت سر تریلر طوری قرار می‌دهد که شیار ریش دقیقاً روبروی کینگ پین تریلر باشد.
۲. درگیری قطعات:
با حرکت آرام کشنده، کینگ پین وارد شکاف ریش شده و “Lock Jaw” دور آن بسته می‌شود.
۳. قفل شدن:
مکانیزم قفل، کینگ پین را محکم نگه می‌دارد تا تریلر و کشنده در زمان حرکت یا چرخش، از هم جدا نشوند.
۴. آزادی حرکت:
طراحی منحنی و گریس خور این صفحه اجازه می‌دهد تریلر با زاویه‌های مختلف نسبت به کشنده بچرخد؛ حتی در پیچ‌ها و مسیرهای ناهموار.
اهمیت و مزایای ریش تریلی
- تحمل بار: تمام بار عمودی (وزن سر تریلر) به ریش وارد شده و از آن به شاسی کشنده منتقل می‌شود.
- ایمنی: قفل بی‌نقص Fifth Wheel، مانع جدا شدن ناگهانی کشنده و تریلر در سرعت بالا یا بار سنگین می‌شود.
- انعطاف و مانور: امکان چرخش و حرکت مستقل تریلر نسبت به کشنده در پیچ‌ها و مانورهای تند.
- نگهداری ساده: با یک بار گریس‌کاری حرفه‌ای، قطعه تا مدت‌ها اصطکاک کمی خواهد داشت و استهلاک آن به حداقل می‌رسد.
نکات نگهداری و ایمنی ریش تریلی
- همیشه صفحه را قبل از بارگیری، گریس‌کاری یا روان‌کاری کنید تا اصطکاک و سروصدا به حداقل برسد.
- به‌طور منظم از نبود ترک، ساییدگی و یا لق شدن قطعات اطمینان حاصل کنید.
- سیستم قفل کردن را بعد از هر اتصال بررسی کنید و مطمئن شوید ضامن به‌درستی درگیر شده است.
- در سرویس‌های دوره‌ای، درجه سفتی پیچ‌ها و قطعات جانبی را بررسی کنید، چرا که هر نوع لقی یا خرابی ممکن است به حادثه منجر شود.
- در زمستان و محیط‌های بسیار آلوده، گریس‌ها و مکانیزم‌ها را زود به زود بازدید و تمیز کنید.
نتیجه گیری
ریش تریلی شاید در نگاه اول یک قطعه ساده و فلزی به‌نظر برسد اما نقش آن در ایمنی، دوام و کارایی کامیون کشنده و تریلر غیرقابل انکار است. آگاهی از نحوه کار، موارد نگهداری و انتخاب Fifth Wheel مناسب، می‌تواند عمر خودرو را افزایش داده و امنیت راننده و بار را تضمین کند. اگر مالک یا راننده یک کشنده هستید، توجه و سرویس منظم این قطعه را فراموش نکنید چرا که اهمیت آن کمتر از موتور یا گیربکس نیست.
منبع خبر: اسب بخار