تانکر و بونکر دو کاربری مهم کامیون‌ها در حیطه ساخت و ساز بوده که تفاوت‌های مهمی میان آنها وجود دارد.
در صنعت حمل و نقل نوع کاربری مورد استفاده برای جابه‌جایی بار، تاثیر مستقیمی بر سرعت، ایمنی و هزینه‌های مختلف دارد. دو نمونه رایج در حوزه حمل بارهای تخصصی، تانکر و بونکر هستند که هر کدام ماموریت و طراحی مشخصی دارند. انتخاب نادرست میان این دو، می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ها، کاهش طول عمر تجهیزات و حتی خطرات ایمنی برای راننده و دیگر کاربران جاده شود.
تانکر؛ کاربری برای حمل مایعات و گازها
تانکر، یک مخزن بسته با طراحی استوانه‌ای و بدنه‌ای ساخته شده از فولاد ضد زنگ یا آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی است که برای حمل مایعات و گازهای مایع شده به کار می‌رود. این وسیله قابلیت حمل انواع سوخت‌های فسیلی، مواد شیمیایی، آب آشامیدنی، لبنیات و گازهای صنعتی را دارد.
برخی تانکرها مجهز به سیستم‌های عایق یا گرمایش و سرمایش هستند تا دمای محموله در محدوده مشخص باقی بماند. در حمل مایعات، حرکت موجی بار داخل مخزن از عوامل مهم بی‌ثباتی وسیله نقلیه محسوب می‌شود، از همین رو بیشتر تانکرها دارای صفحات داخلی موسوم به بافل (Baffle) هستند که از شدت این امواج می‌کاهند.
استفاده از تانکر مزایایی همچون حفظ کیفیت بار و امکان کنترل شرایط حمل را دارد، اما محدودیت آن در عدم انعطاف برای تغییر نوع بار و الزام به شست‌وشوی دقیق پیش از جابه‌جایی محموله‌ای متفاوت است.
بونکر؛ راهکار حمل مواد فله پودری و گرانولی
بونکر، که در صنعت گاهی با نام سیلو تراک هم شناخته می‌شود، برای حمل انواع مواد جامد فله‌ای پودری یا گرانولی طراحی شده است. ساختار بونکر معمولاً شامل یک یا چند مخزن بسته است که بارگیری از بالای آن و تخلیه از بخش پایینی انجام می‌شود. این تخلیه یا با کمک نیروی جاذبه یا با استفاده از سیستم هوای فشرده و تجهیزات ویبره برای جلوگیری از چسبیدن مواد صورت می‌گیرد.
بونکر در جابه‌جایی سیمان، آرد، خوراک دام و مواد شیمیایی پودری به‌کار می‌رود. مزیت اصلی آن در سرعت بالای بارگیری و تخلیه و کاهش نیاز به شست و شوی پیچیده بین سفرها است. البته این وسیله برای مایعات قابل استفاده نیست و در حمل برخی مواد، حساسیت به رطوبت محیط می‌تواند چالش ایجاد کند.
تفاوت‌ها میان تانکر و بونکر
با وجود شباهت ظاهری در شکل کلی بدنه، تفاوت‌های عملکردی تانکر و بونکر بسیار مهم است. تانکر برای حمل مایعات و گازهای مایع شده طراحی شده و نیازمند تجهیزات کنترلی برای فشار و دما است در حالی که بونکر قابلیت جابه‌جایی مواد جامد پودری و گرانولی را دارد و به سیستم‌های جریان هوا یا ویبره برای تخلیه نیازمند است.
انتقال مایع نیازمند توجه ویژه به نشت، خطر اشتعال پذیری و حفظ کیفیت محصول است در حالی که انتقال بار پودری بیشتر با خطر انفجار گرد و غبار و گرفتگی مسیرهای تخلیه مواجه می‌شود. این تفاوت‌ها یعنی هر وسیله باید صرفاً برای کاربری‌ای که برای آن ساخته شده مورد استفاده قرار گیرد.
نکات ایمنی در هر دو وسیله
حمل بار با تانکر یا بونکر مستلزم رعایت اصول ایمنی خاص است. در تانکرها، کوچکترین نشتی یا نقص در شیرها و اتصال‌ها می‌تواند به آلودگی محیط، خطر آتش سوزی یا حتی انفجار منجر شود.
از سوی دیگر، بونکرها باید از تجمع گرد و غبار در هنگام تخلیه پیشگیری کنند، چرا که این گرد و غبار در برخی مواد می‌تواند منبع آتش یا انفجار باشد. در هر دو وسیله، آموزش تخصصی راننده و بازرسی کامل قبل از بارگیری و حرکت، شرط لازم برای ایمنی حمل و نقل محسوب می‌شود.
معیارهای انتخاب میان تانکر و بونکر
انتخاب بین تانکر و بونکر کاملاً وابسته به ماهیت بار، مسیر و شرایط بارگیری و تخلیه است. اگر بار مایع یا گاز مایع شده باشد و نیاز به کنترل دما یا فشار داشته باشد، تانکر بهترین انتخاب خواهد بود. اما اگر بار جامد پودری یا گرانولی بوده و سرعت تخلیه در مقصد اهمیت بالایی داشته باشد، بونکر گزینه بهتری است.
علاوه بر این، باید امکانات موجود در محل بارگیری و مقصد را نیز در نظر گرفت. برای مثال، وجود پمپ مخصوص تخلیه برای تانکر یا کمپرسور مناسب برای بونکر در محل تخلیه، بر سرعت و کارایی عملیات حمل‌ونقل تاثیر مستقیم دارد.
جمع بندی
تانکر و بونکر هر دو به‌عنوان تجهیزات تخصصی صنعت حمل و نقل جاده‌ای طراحی شده‌اند و جایگزین یکدیگر نمی‌شوند. شناخت دقیق ویژگی‌ها، نقاط قوت و محدودیت‌های هر کدام، به رانندگان، مدیران ناوگان و صاحبان بار کمک می‌کند تا بهترین انتخاب را برای نوع محموله و مسیر خود انجام دهند. این انتخاب صحیح، علاوه بر کاهش هزینه‌های عملیاتی، ایمنی و کارایی حمل و نقل را نیز به سطح بالاتری می‌رساند.
منبع خبر: اسب بخار