سوپاپ زدن یکی از اتفاق‌های ناخوشایند و پرهزینه در خودروست. در این محتوا به این موضوع به طور مفصل پرداخته‌ایم.

آیا تا به حال شنیده‌اید که می‌گویند «ماشین سوپاپ زده»؟ این اصطلاح، یکی از کابوس‌های هر راننده یا صاحب خودرویی است، اما واقعاً این اتفاق چرا رخ می‌دهد و چه باید کرد؟ بیایید با هم به زبان ساده مرور کنیم.

سوپاپ زدن چیست؟

سوپاپ‌ها مانند درهایی هستند که اجازه ورود هوا و سوخت و خروج گازهای سوخته را به سیلندر می‌دهند. اگر این درها به موقع باز یا بسته نشوند یا در وقت اشتباه باز بمانند، ممکن است با پیستونی که به سمت بالا حرکت می‌کند برخورد کنند. این حادثه که اغلب به دلیل به‌هم خوردن زمان‌بندی موتور یا پاره شدن تسمه تایم رخ می‌دهد، همان سوپاپ زدن است.

به عنوان مثال، فرض کنید هنگام حرکت، ناگهان تسمه تایم پاره شود. دیگر هیچ چیزی سوپاپ را کنترل نمی‌کند، پیستون و سوپاپ هر کدام مسیر خود را می‌روند و برخوردشان می‌تواند به کج شدن و حتا شکستن سوپاپ و خرابی موتور منجر شود.

دلایل سوپاپ زدن چیست؟

۱. پاره شدن تسمه تایم یا زنجیر تایم:

تسمه تایم نقش حیاتی در هماهنگی حرکت سوپاپ‌ها و پیستون‌ها دارد. اگر این تسمه به هر دلیلی پاره یا خراب شود (مثلاً در سرما یا گرمای شدید یا پس از کارکرد بالا)، خطر سوپاپ زدن به‌شدت افزایش می‌یابد. این مشکل بیش‌تر در خودروهایی با تسمه تایم رایج است.

۲. شل یا هرز شدن تسمه تایم:

گاهی تسمه یا زنجیر تایم نه پاره، بلکه شُل می‌شود و درست کار نمی‌کند. در این حالت زمان‌بندی به هم ریخته و فاصله بین سوپاپ و پیستون از بین می‌رود و احتمال برخورد زیاد می‌شود.

۳. تنظیم نبودن زمان‌بندی موتور:

بعد از تعمیراتی که روی سرسیلندر یا تایمینگ موتور انجام می‌شود، اگر تسمه به خوبی روی چرخ‌دنده‌ها قرار نگیرد یا تایم موتور دقیق تنظیم نشود، همان خطر برخورد ایجاد می‌شود.

۴. استفاده از قطعات بی‌کیفیت:

تسمه تایم تقلبی یا فاقد اصالت، حتا زودتر از موعد دچار پارگی یا فرسودگی می‌شود. پس همیشه از قطعات با برند معتبر استفاده کنید.

۵. افزایش ناگهانی دور موتور (Over-Revving):

در خودروهای دنده‌ای، اگر اشتباهی در معکوس کردن دنده رخ دهد (مثلاً دنده را از ۵ یک‌باره به ۲ بیاوریم)، دور موتور ناگهان بالا می‌رود و خطر وارد شدن آسیب به تایمینگ و سوپاپ زیاد است.

علائم سوپاپ زدن چیست؟

۱. روشن نشدن یا به‌سختی روشن شدن خودرو:

موتوری که سوپاپ زده باشد اغلب اصلاً استارت نمی‌خورد یا با صدای بد و لرزش روشن می‌شود.

۲. افت شدید قدرت و لرزش موتور:

در صورت کار کردن نیز موتور لرزش زیادی دارد، حتا ممکن است قطع کند یا بد کار کند.

۳. صدای غیرعادی تق تق یا کوبش:

از درون موتور صدای تق تق یا ضربه‌های فلزی شنیده می‌شود که نشانه برخورد قطعات داخلی است.

۴. دود غیرعادی اگزوز:

اگر سوپاپ آسیب ببیند و محفظه روغن با محفظه احتراق تماس پیدا کند، دود آبی یا سفید از اگزوز خارج می‌شود.

۵. ریختن براده‌های فلزی در روغن:

گاهی با چک کردن سطح روغن، ذرات فلزی کوچک مشاهده می‌شود که ناشی از برخورد قطعات و خراشیدن آن‌هاست.

راه‌های جلوگیری از سوپاپ زدن

۱. تعویض به موقع تسمه تایم:

فرض کنید شما هر روز مسیر طولانی را طی می‌کنید، اگر تسمه تایم تاریخ مصرفش گذشته باشد تعویق در تعویض آن می‌تواند مثل بمب ساعتی عمل کند! بهتر است همیشه کیلومتر کارکرد یا زمان تعویض را براساس دفترچه راهنمای خودرو رعایت کنید.

۲. استفاده از قطعات اصلی و معتبر:

حتا اگر گران‌تر باشند، قطعات فابریک ارزشش را دارند. تسمه‌های ارزان و بی‌نام و نشان نه تنها عمر کم‌تری دارند، بلکه ممکن است در حساس‌ترین لحظه شما را جا بگذارند.

۳. انجام تعمیرات حساس فقط توسط متخصص:

نصب تسمه تایم و تنظیم تایمینگ، تخصصی است و هر تعمیرکاری تجربه این کار را ندارد. سعی کنید به تعمیرگاه معتبر و مکانیک مجرب مراجعه کنید.

۴. توجه به صدا و علائم غیرعادی موتور:

اگر صدای جدید یا غیرمعمولی در موتور حس کردید، خودرو را متوقف کرده و چک کنید. بی‌توجهی به این علائم می‌تواند خسارت جبران ناپذیر داشته باشد.

۵. پرهیز از رانندگی خشن و دور موتور بالا:

همیشه با آرامش دنده‌ها را تعویض کنید. دور موتور را تا جای ممکن بالا نبرید، به‌خصوص در حال حرکت با دنده‌های پایین!

جمع‌بندی

سوپاپ زدن همان فاجعه‌ای است که اکثر خودرو دوستان و رانندگان از آن هراس دارند، اما خوشبختانه می‌توان با کمی دقت و مراقبت ساده از بروز آن جلوگیری کرد. رعایت تعویض به‌موقع تسمه یا زنجیر تایم، استفاده از قطعات اصلی و توجه به صدای موتور، راز حفظ سلامت قلب خودروی شماست.

منبع خبر: اسب بخار